Linux για αρχάριους/Επιλογή διανομής

Τι διανομή να βάλω;

Μακράν το πιο συνηθισμένο ερώτημα των νεοεισερχομένων στον κόσμο του Linux είναι το «ποια διανομή να επιλέξω;». Ιδίως όταν αναλογιστεί κανείς το πόσες πολλές διανομές υπάρχουν, η απορία αυτή είναι απολύτως εύλογη. Για να απαντηθεί όμως το ερώτημα αυτό, πρέπει πρώτα να καταλάβουμε γιατί υπάρχουν τόσες πολλές διανομές Linux. O λόγος είναι ότι το Linux έχει μια πολύ έντονη σχέση με την Ελευθερία. Καθώς υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί τρόποι για να πετύχεις το στόχο σου, είναι δύσκολο να συμφωνήσουν όλοι ότι ένας και μόνο είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος. Όλοι νοιώθουν -και στην πράξη είναι- ελεύθεροι να επιλέξουν αυτόν που νομίζουν καλύτερο. Αυτό έχει σαν συνέπεια να εμφανίζεται αυτή η τεράστια ποικιλομορφία η οποία ενώ εκ πρώτης όψεως φαίνεται χαοτική, στην πράξη είναι απλώς ένας διαφορετικός τρόπος ανάπτυξης ο οποίος έχει αποδειχτεί ότι λειτουργεί προς όφελος του Linux.

Εν πάση περιπτώσει, τα πράγματα δεν είναι τόσο περίπλοκα όσο φαίνονται. Όλες οι διανομές Linux έχουν κάποιο στόχο. Άλλες είναι διανομές οι οποίες απευθύνονται σε servers, άλλες είναι οι διανομές οι οποίες απευθύνονται σε desktops, άλλες είναι οι διανομές που δημιουργούνται για να τρέχουν σε παλιούς υπολογιστές (πχ 10ετίας και παλαιότεροι), ενώ υπάρχουν και διανομές ειδικού σκοπού (πχ για να πάρεις δεδομένα από ένα υπολογιστή που έχει χαλάσει κτλ). Εδώ θα μας απασχολήσουν οι διανομές που απευθύνονται σε desktops.

Πριν ξεκινήσουμε, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι. Όλες οι σύγχρονες διανομές που απευθύνονται σε desktops είναι «ισοδύναμες». Με αυτό εννοούμε πως ό,τι μπορούμε να κάνουμε στην μία, μπορούμε να το κάνουμε και στην άλλη. Ό,τι προγράμματα θα υπάρχουν στην μία, θα τρέχουν και στην άλλη. Δεν υπάρχουν διαφορές σε αυτό το επίπεδο. Οι διαφορές μεταξύ των διανομών αφορούν κατά κύριο λόγο:

σε ποιους απευθύνονται (άλλες διανομές απευθύνονται σε αρχάριους χρήστες, αυτοματοποιώντας πολλά πράγματα, ενώ άλλες απευθύνονται σε περισσότερο έμπειρους χρήστες, οι οποίοι θέλουν να ρυθμίζουν οι ίδιοι τον υπολογιστή τους).
το πώς είναι «στημένη» η διανομή (πχ ποιον package manager θα χρησιμοποιεί)
το μέγεθος της κοινότητας που υποστηρίζει την διανομή (όσο μεγαλύτερη τόσο το καλύτερο για εμάς).
το γραφικό περιβάλλον που είναι προεγκατεστημένο.
την συχνότητα διάθεσης νέων πακέτων και εκδόσεων.

Ας τα δούμε ένα-ένα λοιπόν.

Όσον αφορά το γραφικό περιβάλλον (Desktop Enviroment), οι διαφορές δεν είναι σημαντικές. Ο λόγος είναι ότι όλα τα περιβάλλοντα τρέχουν σε όλες τις διανομές, απλά κάθε διανομή έρχεται με προεγκατεστημένο ένα από όλα (αυτό που βλέπουμε όταν τρέχουμε το Live CD της διανομής). Μερικές διανομές μας προσφέρουν έτοιμα ISO με διάφορα γραφικά περιβάλλοντα, οπότε μπορούμε, κατεβάζοντας τα αντίστοιχα ISO, να δούμε τις διαφορές τους και να διαλέξουμε αυτό που μας ικανοποιεί. Όταν δεν έχουμε αυτήν την επιλογή, θα πρέπει να εγκαταστήσουμε την διανομή με το προεπιλεγμένο γραφικό της περιβάλλον και να το αλλάξουμε "από μέσα", εγκαθιστώντας το περιβάλλον που θέλουμε μέσω του package manager της διανομής. Αλλά, επαναλαμβάνουμε, ότι το γραφικό περιβάλλον μπορούμε να το αλλάξουμε και να βάλουμε όποιο θέλουμε, ανεξαρτήτως διανομής.

Όσον αφορά δε στον package manager της διανομής, και το ποιος είναι καλύτερος, αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να απαντηθεί καθολικά καθώς είναι και θέμα προτιμήσεων. Πρέπει να χρησιμοποιήσετε κάποιες διανομές για λίγο καιρό και να καταλάβετε πώς λειτουργούν για να διαμορφώσετε προσωπική άποψη. Σε γενικές γραμμές πάντως, όλοι εξυπηρετούν τις ανάγκες μας ικανοποιητικά.

Αφού λοιπόν το γραφικό περιβάλλον και ο package manager δεν είναι τόσο σημαντικοί παράγοντες για την επιλογή μας, ως βασικά κριτήρια επιλογής διανομής μένουν το σε ποιους χρήστες απευθύνεται η διανομή και το μέγεθος της κοινότητάς της. Κατά συνέπεια, ως αρχάριοι (και όχι μόνο), πρέπει λοιπόν να διαλέγουμε διανομές οι οποίες να είναι «φιλικές προς τον χρήστη» (στα αγγλικά user friendly) και οι οποίες να έχουν μεγάλες κοινότητες από πίσω, ώστε να είναι εύκολο να βρούμε απαντήσεις στις απορίες που θα έχουμε.

Διανομές για αρχάριους

Με βάση τα παραπάνω λοιπόν, οι διανομές που είναι κατάλληλες για αρχάριους και έχουν μεγάλη κοινότητα από πίσω για υποστήριξη δεν είναι και τόσο πολλές.

Το Ubuntu και οι παράγωγες διανομές που βασίζονται σε αυτό (Kubuntu, Xubuntu, Lubuntu κτλ)
Το Mint
H Fedora
To openSUSE

Διανομές για πιο προχωρημένους

Προειδοποίηση: Οι διανομές τις ενότητας αυτής ΔΕΝ προτείνονται για τελείως αρχάριους. Δείτε όμως και το μήνυμα που ακολουθεί στο πράσινο φόντο.

Συμβουλή: Αν όμως έχετε όρεξη να μάθετε περισσότερα πράγματα για το λειτουργικό σας σύστημα, τότε αυτές είναι οι διανομές για εσάς ;)

Πέρα από τις διανομές για αρχάριους, υπάρχουν φυσικά και άλλες διανομές που μπορεί να δοκιμάσει κάποιος, αλλά καθώς απευθύνονται σε πιο έμπειρους χρήστες πρέπει να είναι προετοιμασμένος να αφιερώσει περισσότερο χρόνο προκειμένου να «σετάρει» το σύστημά του όπως αυτός το επιθυμεί (εν ολίγοις: πρόκειται για διανομές που θέλουν διάβασμα).

Σε σειρά αυξανόμενης δυσκολίας, μερικές δημοφιλείς τέτοιες διανομές είναι οι:

To Debian
Το Arch Linux
To Gentoo (hardcore καταστάσεις)
Το Linux From Scratch (πολύ hardcore καταστάσεις!!!)

Δεν θα επεκταθούμε περισσότερο, καθώς κάτι τέτοιο ξεφεύγει από το στόχο του οδηγού. Παρόλα αυτά, για όλες τις προαναφερθείσες διανομές, υπάρχουν μεγάλες κοινότητες που τις υποστηρίζουν ενώ τα wiki τους είναι ιδιαίτερα πλούσια σε υλικό.

Λίστα βασικών διανομών

Ubuntu

Το Ubuntu είναι κατά πάσα πιθανότητα η πλέον διαδεδομένη διανομή Linux. Απευθύνεται σε αρχάριους, καθώς προσφέρει πολλές ευκολίες. To Ubuntu και οι παράγωγες διανομές του βγάζουν καινούρια έκδοση κάθε 6 μήνες, και πιο συγκεκριμένα κάθε Απρίλιο και Οκτώβριο, εξού και τα ονόματά τους (12.04, 12.10, 13.04 κτλ, πρώτα δηλαδή το έτος και μετά ο μήνας). Κάθε 2 χρόνια βγαίνει μία Long Time Support (LTS) έκδοση, δηλαδή μία έκδοση που θα υποστηρίζεται για 5 χρόνια. Γενικά αυτές είναι πιο προσεγμένες εκδόσεις και για αυτό καλό είναι οι αρχάριοι να τις προτιμούν. https://distrowatch.com/index.php?dataspan=1

Συμβουλή: Η πιο πρόσφατη LTS έκδοση είναι η 14.10. Αν δεν ξέρετε ποια έκδοση να βάλετε, προτιμήστε την.

Το Ubuntu χρησιμοποιεί ένα γραφικό περιβάλλον το οποίο ονομάζεται Unity και το οποίο είναι αρκετά αμφιλεγόμενο όσον αφορά τη φιλικότητά του προς το χρήστη. Υπάρχουν άνθρωποι που το λατρεύουν και άλλοι που το απεχθάνονται. Η συμβουλή μας είναι να το δοκιμάσετε και να αποφασίσετε μόνοι σας :).

Εκτός από το «καθαρό» Ubuntu, υπάρχουν και αρκετές «παράγωγες διανομές» (derivatives distros), διανομές δηλαδή που χρησιμοποιούν την ίδια βάση με το Ubuntu, αλλά έρχονται με διαφορετικό γραφικό περιβάλλον. Οι βασικές παράγωγες διανομές είναι:

Το Kubuntu το οποίο είναι ένα Ubuntu με γραφικό περιβάλλον KDE
Το Xubuntu το οποίο είναι ένα Ubuntu με γραφικό περιβάλλον XFCE
Το Lubuntu το οποίο είναι ένα Ubuntu με γραφικό περιβάλλον LXDE
Το Ubuntu GNOME το οποίο είναι ένα Ubuntu με γραφικό περιβάλλον GNOME

Μία σύγκριση των γραφικών περιβάλλοντων του Ubuntu μπορεί να βρεθεί στα ακόλουθα links (12.04 και 12.10)

Σε περίπτωση που χρειαστείτε βοήθεια για το Ubuntu, μπορείτε, μεταξύ άλλων, να την αναζητήσετε στα ακόλουθα sites:

Mint

To Mint είναι ίσως η δεύτερη πιο διαδεδομένη διανομή, ενώ η δημοφιλία της αυξάνεται με γοργό ρυθμό. Είναι μια διανομή που απευθύνεται σε Desktop υπολογιστές και η οποία είναι ιδιαίτερα φιλική προς τους νέους χρήστες. Το δυνατό της σημείο είναι ότι είναι μια πολύ προσεκτικά στημένη διανομή, η οποία ανεξαρτήτως του γραφικού περιβάλλοντος που θα επιλέξουμε θα μας δώσει μια πολύ ευχάριστη Desktop εμπειρία. Προσφέρει ISO με προεγκατεστημένα τα εξής γραφικά περιβάλλοντα:

Cinnamon
Mate
Xfce
KDE

Το Mint βασίζεται στο Ubuntu, όμως αυτό που τη διακρίνει από τις παράγωγες διανομές του Ubuntu (Kubuntu, Lubuntu κτλ) είναι ότι δεν χρησιμοποιεί τα ίδια πακέτα με το Ubuntu, αλλά αντίθετα έχει δικά του repositories. H πλέον προσφατη έκδοσή του είναι η 17.1 και η οποία βασίζεται στην έκδοση 14.04 του Ubuntu. Η έκδοση 13 βασίζεται στην 12.04 και κατά συνέπεια είναι και αυτή LTS. Τα ISO μπορείτε να το κατεβάσετε από εδώ.

Fedora

OpenSuse

openSUSE

Desktop Environments

Το Περιβάλλον Εργασίας ( Desktop Environment ή DE για συντομία) ίσως είναι το σημαντικότερο που πρέπει να ανησυχεί κάποιον νεοεισερχόμενο στο κόσμο του Linux. Όλα έχουν τις δικές τους εφαρμογές, που αναπτύσσονται από την ίδια ομάδα για να είναι δεμένα μεταξύ τους και αλληλεπιδρούν για αρμονία στην εμφάνιση αλλά και στην λειτουργία τους. Εκτός από την default εμφάνιση τους, υπάρχει μεγάλο πλήθος θεμάτων (themes) που επιτρέπουν εύκολες και ριζικές αλλαγές στην εμφάνιση τους. Όλα τα DE προσφέρουν εργαλεία για την περαιτέρω παραμετροποίησή τους. Ακολούθως παρουσιάζονται τα βασικότερα DE.

Κατηγορία	KDE	Cinnamon	XFCE	LXDE	Mate	Enlightenment	Unity	Gnome
απαιτήσεις hardware	Μέτριες προς υψηλές	Μέτριες	Χαμηλές	Χαμηλές	Μέτριες προς χαμηλές	Χαμηλές	Υψηλές	Μέτριες προς υψηλές

KDE

Το KDE (K Desktop Environment - Περιβάλλον Εργασίας K) είναι ένα ελεύθερο γραφικό περιβάλλον εργασίας και περιβάλλον ανάπτυξης λογισμικού το οποίο δημιουργήθηκε με την πλατφόρμα Qt της Trolltech. Το KDE είναι ίσως το πιο πλήρες DE· ενσωματώνει σχεδόν κάθε εφαρμογή που θα χρειαστείτε στο Desktop σας. Περισσότερες πληροφορίες μπορούν να βρεθούν και στο άρθρο της w:en:KDE KDE Wikipedia.

GNOME

Το GNOME βασίζεται στην πλατφόρμα γραφικών εφαρμογών GTK. Η τρέχουσα έκδοση του Gnome είναι η 3. Όταν έγινε η μετάβαση από την έκδοση 2 στην έκδοση 3, έγιναν πολλές αλλαγές στη φιλοσοφία με αποτέλεσμα αρκετοί χρήστες να σταματήσουν να το χρησιμοποιούν.

XFCE

Το XFCE είναι ένα περιβάλλον εργασίας πολύ ελαφρύ σε απαιτήσεις ενώ παράλληλα είναι όμορφο στη χρήση και την εμφάνιση. Αποτελεί μια από τις πιο ιδανικές επιλογές για υπολογιστές με λιγότερο ισχυρό hardware χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν ταιριάζει και σε πολύ ισχυρούς υπολογιστές. Είναι ιδιαίτερα κοντινό στο περιβάλλον εργασίας των Windows XP/Vista/7, κάτι που κάνει ιδιαίτερα εύκολη τη μετάβαση σε αυτό. Το XFCE είναι μια ολόκληρη σουίτα βασικών εφαρμογών και έχει και τον δικό του browser, τον Midori, που είναι ένας από τους πιο ελαφριούς browsers αυτή τη στιγμή. Βασίζεται και αυτό στην πλατφόρμα γραφικών εφαρμογών GTK.

LXDE

To LXDE είναι ένα desktop environment που σαν σκοπό έχει να προσφέρει μια κλασσική εμπειρία desktop παραμένοντας ιδιαίτερα ελαφρύ σε πόρους. Στο παρελθόν χρησιμοποιούσε GTK, ενώ πρόσφατα οι developers του ανακοίνωσαν ότι θα αρχίσουν να χρησιμοποιούν το Qt της Trolltech.

Enlightenment

Το Enlightenment δεν είναι απλά ένα DE, είναι μια ολόκληρη σουίτα πάνω στην οποία μπορούν να βασιστούν πολλά πράγματα. Η έκδοση 17 βρισκόταν υπό ανάπτυξη για περισσότερα από 10 χρόνια και από ότι φαίνεται η αναμονή άξιζε. Πολύ όμορφα γραφικά, πολύ έξυπνες λειτουργίες και πολύ ελαφρύ.

Unity

To Unity είναι ένα DE που δημιούργησε το Ubuntu. Είναι αρκετά «βαρύ» όσον αφορά τις απαιτήσεις του ενώ οι απόψεις σχετικά με το User Interface του είναι αμφιλεγόμενες.

Cinnamon

To Cinnamon είναι ένα fork του Gnome 3 που έγινε από τους δημιουργούς του Mint. O σκοπός του fork ήταν να χρησιμοποιήσουν τις νέες τεχνολογίες που εισήγαγε το Gnome 3, μένοντας όμως πιο κοντά στην κλασσική αίσθηση desktop του Gnome 2.

Mate

To Mate είναι ένα fork του Gnome 2. Καθώς το Gnome 2 έχει σταματήσει να αναπτύσσεται, μπορεί να θεωρηθεί οτι το Mate είναι η συνέχειά του. Καθώς πατάει στην παλαιότερη έκδοση του Gnome 2 είναι αρκετά ελαφρύ.

Διανομές για παλιούς υπολογιστές

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που συναντάνε οι παλιότεροι υπολογιστές είναι η αδυναμία τους να ανταποκριθούν καλά στα σύγχρονα γραφικά περιβάλλοντα (Desktop Environment), όπως είναι το Unity, το GNOME (από την έκδοση 3 και μετά) και το KDE. Οπότε, η πιο συνηθισμένη λύση του είναι η εγκατάσταση ενός πολύ ελαφρύτερου περιβάλλοντος, όπως το XFCE και το LXDE. Αν δείτε πως ακόμα και έτσι η απόδοση δεν είναι ικανοποιητική μπορείτε να εγκαταστήσετε έναν "σκέτο" διαχειριστή παραθύρων (Window Manager), ο οποίος αποτελεί βασικό κομμάτι ενός γραφικού περιβάλλοντος, αλλά υπολείπεται λειτουργικότητας. Φυσικά υπάρχει αφθονία επιλογών, με τις συνηθέστερες να αποτελούν το Openbox, το i3 και το Enlightenment (δεν είναι ακριβώς Window Manager). Μπορείτε να βρείτε μια πλήρη λίστα εδώ.

Αυτό που κάνουμε δηλαδή είναι να αντικατασήσουμε το default λογισμικό, με πιο ελαφρύ λογισμικό, εφόσον δεν έχουμε πρόβλημα με την έλλειψη λειτουργικότητας. Όπως με τα γραφικά περιβάλλοντα, έστι μπορούμε να αντικαταστήσουμε όλα τα βαριά προγράμματα, ασχέτως κατηγορίας. Μπορείτε π.χ. αντί για τον βαρύ Nautilus (πλέον Files) να χρησιμοποιήσετε έναν ελαφρύτερο file manager, όπως ο PCManFM. Αντίστοιχα και με τα υπόλοιπα προγράμματα. Οι "έτοιμες" διανομές που έρχονται με ελαφρύ γραφικό περιβάλλον, συνήθως συνοδεύονται από αυτά τα ελαφριά προγράμματα, οπότε ίσως να μην χρειαστεί καθόλου να τα ψάξετε/αντικαταστήσετε. Αν υπάρχει διάθεση και χρόνος κάποιος θα μπορούσε να δοκιμάσει και τις "διανομές για πιο προχωρημένους" και να στήσει τον υπολογιστή του όπως θέλει χωρίς περιττά προγράμματα.

Τέλος, κοιτάξτε ποιά προγράμματα τρέχουν που δεν χρειάζεστε (ή τουλάχιστον όχι όλη την ώρα) και απενεργοποιήστε τα, ώστε να μην τρώνε αδίκως τους περιορισμένους πόρους που ίσως διαθέτει ο υπολογιστής σας.

Προειδοποίηση: αν θέλουμε να έχουμε πρόσβαση στο ίντερνετ με ένα σύγχρονο browser (firefox ή chrome) χρειαζόμαστε τουλάχιστον 512MB RAM.

Συμβουλή: Ο Midori είναι ένας πολύ ελαφρύς browser o οποίος μπορεί να δουλέψει με πολύ λιγότερη μνήμη.

Ακολουθεί μία λίστα με διανομές που προτείνονται για υπολογιστές χαμηλών επιδόσεων:

Για πανάρχαιους υπολογιστές (8MB Ram):

http://osarena.net/distros-roms/specialist-distros/delicate-thimase-ekino-to-pc-me-ta-8mb-ram-pou-iches-anastise-to.html