Η αγάπη στην Αρχαία Ελληνική Θρησκεία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

▲-«Του φρονίμου τοίνυν εστί μόνου το φιλείν» Επίκτητος (Περι φιλίας, D.a.A.d,2,22,3,5-6). Λοιπόν, η Αγάπη είναι χαρακτηριστικό μόνο του φρόνιμου ανθρώπου.

▲-«Αγάπης δε ουδέν μείζον ούτε ίσον εστί» Μένανδρος. Τίποτε δεν είναι σπουδαιότερο ούτε ίσο με την Αγάπη.

▲-«Από όλα τα δώρα που η θεία πρόνοια μας χαρίζει για να κάνει τη ζωή μας πλήρη και χαρούμενη, η Αγάπη / φιλία είναι το ομορφότερο» Επίκουρος.

▲-«Το μεν ζην οι γονείς μετά των θεών ημίν έδωκαν, παρά δε των φιλοσόφων δίκης και νόμου συνεργόν οιόμεθα λόγον επιθυμιών, κολαστήν λαβόντες, ευ ζην. Το δ ευ ζην εστί κοινωνικώς ζην και φιλικώς και σωφρόνως και δικαίως» Πλούταρχος (Ηθ. 1352). Τη ζωή μας την έδωσαν οι γονείς μας μαζί με τους θεούς. Κι από τους φιλοσόφους, αφού λάβαμε το θεωρητικό λόγο σαν συνεργάτη στη δικαιοσύνη και στο νόμο, όπως και τιμωρό των επιθυμιών (των κακών ), νομίζουμε ότι εξασφαλίζουμε το «ευ ζην» (δηλαδή τον ορθό τρόπο ζωής). Κι αυτό το «ευ ζην» συνίσταται στο να ζει κανείς με τους συνανθρώπους του με Αγάπη, με σύνεση και με δικαιοσύνη.

▲-«Ως καλώς έχον εστί πασάν τε γην πατρίδα νομίζειν και πάντας ανθρώπους αδελφούς και φίλους, ως αν γένος μεν όντας θεού» Απολλώνιος Τυανεύς (Φιλόστρατου, Απολλ. Τυαν.Επιστ, νζ)Είναι καλό να θεωρούμε όλη τη γη πατρίδα μας και όλους τους ανθρώπους αδερφούς μας και φίλους μας, γιατί είναι όλοι παιδιά του θεού.

▲-«Μην αφαιρείτε τους βωμούς από τους ναούς και τη συμπόνοια από τις καρδιές σας». Πυθαγόρας.

▲-«Κάλιστον η φιλία των αγαθών» Στοβαίος (Ανθολόγιο,2,32,t,1). Η Αγάπη είναι το καλύτερο από όλα τα αγαθά.

▲-«Όσω γαρ παιδεία και φιλανθρωπία προέχειν δοκείτε, τοσώσδε αίσχιον α μη χρη φαίνεσθαι διώκοντας» Αριστείδης (Συμ.περι του μη δειν κωμ.,512,2-4).Όσο νομίζετε ότι πρέπει να προέχουν η παιδεία και η Αγάπη προς τον συνάνθρωπο, τόσο αισχρό είναι αυτά να μην πρέπει να φαίνεσθε ότι τα επιδιώκετε.

▲-«Μάλλον βασιλικωτέρα φιλανθρωπία του λοιπού χορού των αρετών» Θεμίστιος (Ομ.1,11.26-27 Schenkl). Η Αγάπη προς τον συνάνθρωπο είναι μάλλον η σημαντικότερη από όλες τις αρετές (η προεξάρχουσα όλων των αρετών).

▲-«Ούκ έσθ’όπως γάρ ουν άνθρωπον αδικούντα σέβειν Θεόν. Αλλά κρηπίς ευσεβείας σοι νομιζέσθω η φιλανθρωπία» Πορφύριος (Επιστολή «Προς Μαρκέλλαν», 38,16-17 Potscher). Άνθρωπος ο οποίος αδικεί δεν είναι δυνατόν να σέβεται τον Θεό. Αλλά βάθρο της ευσέβειας να θεωρείς την Αγάπη προς τον συνάνθρωπο.

▲-« Καλλιέργησε την Αγάπη και τη φιλία με έναν εχθρό» Πιττακός ο Μυτιληναίος.

▲-«Καταφέρετε να βλέπετε τον χειρότερο εχθρό σας σαν αγαπητό φίλο σας, με την ίδια λαχτάρα». Σωκράτης.

▲-« Τον δε εχθρόν ευεργετείν » Κλεόβουλος ο Λίνδιος ( Διογ. Λαέρτ. Βίοι Φιλ. Α,91).

▲-« Τον εχθρόν φίλον ποιείν και ευεργετείν » Κλεόβουλος.

▲-« Τι πιο όμορφο υπάρχει από το να χαμογελάς στους εχθρούς σου; » Σοφοκλής.

▲-«Αλλήλοις θ ομιλείν, ως τους φίλους εχθρούς μη ποιήσαι, τους δε εχθρούς φίλους εργάσασθαι» Πυθαγόρας (Διογένης Λαέρτιος, 8.23). Να επικοινωνείτε προς αλλήλους κατά τρόπον ώστε να μην μετατρέπετε τους φίλους εις εχθρούς, αλλά να μεταβάλλετε τους εχθρούς εις φίλους.

▲-«Είθε, να μην είμαι εχθρός κανενός και είθε να είμαι φίλος του αιώνιου και του μόνιμου. Είθε, να μην καυγαδίσω ποτέ με τους προσφιλείς μου. Και αν γίνει αυτό, είθε να συμφιλιωθώ σύντομα μαζί τους. Είθε να μην θέλω το κακό κανενός. Εάν κάποιος θέλει το δικό μου κακό, είθε, να ξεφύγω σώος και χωρίς να χρειαστεί να τον πληγώσω. Είθε, να αγαπώ, να επιθυμώ και να επιτυγχάνω μόνο ό,τι είναι καλό. Είθε, να εύχομαι να ευτυχούν όλοι και να μη ζηλεύω κανέναν. Είθε, να μη χαρώ ποτέ για τη δυστυχία κάποιου που με έβλαψε. Όταν είπα η έκανα κάτι κακό είθε να μην περιμένω να με επιπλήξουν οι άλλοι, αλλά πάντα να επιπλήττω τον εαυτό μου ώσπου να επανορθώσω. Είθε να μην κερδίσω νίκη που να βλάπτει είτε εμένα είτε τον αντίπαλό μου. Είθε να συμφιλιώνω φίλους που βρέθηκαν σε διαμάχη. Είθε, όσο μου είναι αυτό δυνατό, να δίνω κάθε απαιτούμενη βοήθεια στους φίλους μου και σε όλους όσους τη χρειάζονται. Είθε, να μην εγκαταλείψω κανέναν φίλο που κινδυνεύει. Όταν επισκέπτομαι όσους υποφέρουν είθε να είμαι σε θέση με ευγενικά και θεραπευτικά λόγια να απαλύνω τον πόνο τους. Είθε να σέβομαι τον εαυτό μου. Είθε, να κρατώ δαμασμένο εκείνο που μαίνεται μέσα μου. Είθε, να συνηθίσω να είμαι ευγενής και ποτέ να μην νευριάζω με τους ανθρώπους λόγω των περιστάσεων. Είθε, ποτέ να μη σχολιάζω ποιος είναι κακός και τι κακά πράγματα έχει κάνει, παρά να γνωρίζω καλούς ανθρώπους και να ακολουθώ τα βήματά τους» Ευσέβιος (Στοβαίος). (Ο Ευσέβιος είναι Ίωνας. Το κείμενο, είναι μια προσευχή του Ευσέβιου. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός, ότι σε κανένα σημείο της προσευχής δεν προσεύχεται για υλικά αγαθά).

▲-«..της φιλίας …μεγίστης ούσης αρετής και ταις άλλαις ως τελειότητος επιφαινομένης. Πέρας μεν γαρ των αρετών η φιλία…η δε της φιλίας έξις ο τελειότατος των αρετών καρπός» Ιεροκλής (In Au. Ca. 7,9,3 κ. εξ.).

▲-«Ει δ η προς τους πολίτας φιλία δι αυτήν αιρετή, αναγκαίον είναι και την προς ομοεθνείς και ομοφύλους, ώστε και την προς πάντας ανθρώπους». Αριστοτέλης ( Στοβ. Ανθ. 2,7,13,83)…η Αγάπη…προς όλους τους ανθρώπους…είναι αναγκαία

▲-«της φιλίας αντέχεσθαι δει, τουτ έστι της φιλανθρωπίας προς άπαντας» Ιεροκλής (In Au. Ca. 7,10,5-6). (αντέχομαι=προσκολώμαι). Πρέπει να προσκολλάστε στην Αγάπη, η οποία είναι η Αγάπη προς όλους τους ανθρώπους.

▲-«Ούτω και έθνει κοινή και πόλεσι ταις προεστώσαις και καθ εαυτήν εκάστη πόλει μεγάλων αγαθών η προς αλλήλους φιλία και ομόνοια» Αριστείδης (Περι ομονοίας ταις πόλεσιν,531,1-3). …μεγάλα αγαθά είναι η Αγάπη μεταξύ των ανθρώπων και η ομόνοια.

▲-«Έτοιμός ειμί παρέχειν εμαυτόν τοις ξένοις, και αν βούλονται δέρειν έτι μάλλον η νυν δέρουσιν, ει μοι η δορά μη εις ασκόν τελευτήσει, ώσπερ η του Μαρσύου αλλ εις αρετήν». Πλάτων (Κτήσιππος, Ευθύδημος 13,285c).Είμαι πρόθυμος να παραδώσω τον εαυτό μου στους ξένους για να με κάνουν ότι θέλουν και να με γδάρουν ακόμα, και περισσότερο μάλιστα από όσο με γδέρνουν τώρα, φθάνει μόνο το δέρμα μου να μην καταντήσει στο τέλος ασκί, καθώς το δέρμα του Μαρσύα αλλά να έχει κατάληξη την αρετή.(ο Μαρσύας συμβολίζει την έπαρση και την αλαζονεία).

▲«Ακόμα κι αν σε βρίσουν η σε ξεφτιλίσουν η σε χτυπήσουν, μη θυμώνεις» Σωκράτης. (Όταν στο μαντείο των Δελφών ετέθη το ερώτημα ποιος είναι ο σοφότερος των ζώντων ανθρώπων, το μαντείο απεφάνθη ότι είναι ο Σωκράτης).

▲-«Ηττώ υπέρ δικαίου» Δελφικό Παράγγελμα. Να καταβάλλεσαι για το δίκαιο.

▲-«Ούτε γαρ ανταδικείν δει ούτε κακώς ποιείν ουδένα ανθρώπων ουδ αν οτιούν πάσχη υπ αυτών» Πλάτων (Κριτ΄. 10,49 Γ). Ούτε λοιπόν να αντιδικεί κανείς πρέπει ούτε να κακοποιεί κανένα από τους ανθρώπους οτιδήποτε κι αν παθαίνει από αυτούς (Η φράση αυτή, εμπεριέχει πολλές ποιότητες, τρόπους, είδη αδικίας που μπορεί να υποστεί ένας άνθρωπος καθώς και κάθε ένταση, βιαιότητα, διάρκεια, επαναληπτικότητα, συχνότητα, κλπ.(Παρόμοια ρήση έχει διατυπώσει και ο Σωκράτης).

▲-«Και γάρ τούτο λίαν κομψόν τω Κυνικώ παραπλέκεται: Δέρεσθαι αυτόν δει ως όνον και δερόμενον φιλείν αυτούς τους δέροντας ως πατέρα πάντων, ως αδελφόν» Επίκτητος (D.a.A.d. 3,22,54,1).

▲-«Ανέχου Πάσχων». Ευριπίδης. Να ανέχεσαι να αδικείσαι, να υποφέρεις.(δείχνε υπομονή όταν αδικείσαι, όταν υποφέρεις).

▲-«Λοιδωρούμενος ποτε ανεχώρει. Του δ’ επιδιώκοντος ειπόντος, «τι φεύγεις;», «ότι», φησί, «του μεν κακώς λέγειν σύ την εξουσίαν έχεις, του δε μη ακούειν εγώ» Διογένης Λαέρτιος (Βίοι φιλοσόφων, Αρίστιππος ο Κυρηναίος, 2,70,4-7). Κάποτε που κάποιος τον έβρισε, αυτός απεχώρησε. Και όταν αυτός που τον έβρισε του είπε: «γιατί φεύγεις;», «επειδή», λέει, «εσύ έχεις την εξουσία να βρίζεις, ενώ εγώ έχω την εξουσία να μην ακούω».

▲-«Τα σκυλιά δεν δαγκώνουν όσους πέφτουν κάτω, και ο θυμός σταματά και δεν ξεσπά σε άνθρωπο που θα δείξει ταπείνωση μπροστά στο θυμωμένο» Αριστοτέλης.

▲-«Είναι προτιμότερο να αδικείσαι παρά να διαπράττεις αδικία» Σωκράτης.

▲-«Το αδικείν κάκιον εστί του αδικείσθαι». Πλατων (Κατζ. Αποφθ. Απανθ.). Το να κάνει κανείς αδικία είναι χειρότερο από το να υπομένει αδικούμενος.

▲-«Εγώ γάρ δη οίμαι και εμέ και σε και τους άλλους ανθρώπους το αδικείν του αδικείσθαι κάκιον ηγείσθαι» Σωκράτης (Πλάτων, Γοργίας 474ε). Διότι εγώ πράγματι πιστεύω, καθώς και συ και οι άλλοι άνθρωποι, ότι το να αδικείς είναι χειρότερο του να αδικείσαι.