Βασικές αρχές φιλοσοφίας

Η αρχή της ομογενοποίησης Η αρχή της διαφοροποίησης'

Το υποκείμενο και το αντικείμενο

Βασικές έννοιες στη φιλοσοφία του Σοπενάουερ είναι το Υποκείμενο και το Αντικείμενο. Δεν μπορεί να υπάρξει το ένα χωρίς το άλλο. Κατά τον Σοπενάουερ ο κόσμος υπάρχει σαν αναπαράσταση ενός υποκειμένου και όχι ανεξάρτητα από αυτό το υποκείμενο.

Το υποκείμενο ενσωματώνει βασικές διαφορετικές λειτουργίες (cognitive facilities) που η κάθε μια αντιστοιχεί σε διαφορετική κλάση-σύνολο αντικειμένων.

• Η κατανόηση (Understanding)
• Η λογική (Reason)
• Η ευαισθησία (Sensitivity)
• Η θέληση-βούληση (will-volition)

Η αρχή του επαρκούς λόγου

Οτιδήποτε υπάρχει , ανεξαρτήτως πότε ή που, υπάρχει εξαιτίας κάτι άλλου Αυτή είναι η γενική μορφή της αρχής του επαρκούς λόγου αλλα η αρχή παίρνει διάφορες μορφές ανάλογα με το πεδίο στο οποίο θα την εφαρμόσουμε. Ας έχουμε όμως υπόψη ότι για τον Σοπενάουερ η αρχή αφορά τις αναπαραστάσεις του κόσμο όχι τον ίδιο τον κόσμο καθ'αυτό.

Μορφές της αρχής

Στην περίπτωση των αντικειμένων του κόσμου που μας περιβάλλει παίρνει τη μορφή του νόμου της αιτιότητας. Δηλαδή μια τρέχουσα κατάσταση αντικειμένων εξηγείται από μια χρονικά προηγούμενή της που ήταν η αιτία . Και ως προς αυτήν την αιτία την τρέχουσα την ονομάζουμε αποτέλεσμα.

Στην περίπτωση των αφηρημένων εννοιών και των κρίσεων που διατυπώνουμε βασιζόμενοι σ'αυτές η αρχή του επαρκούς λόγου παίρνει το όνομα αρχή του επαρκούς λόγου της γνώσης. Σύμφωνα με την μορφή αυτή (της αρχής) μια κρίση που αποσκοπεί να εκφράσει γνώση οποιουδήποτε τύπου πρέπει να έχει επαρκή λόγο ώστε να χαρακτηριστεί αληθής.Η αλήθεια δηλαδή μιας κρίσης εδράζει σε κάτι εκτός αυτής που το αποκαλούμε λόγο ή βάση. Το γεγονός ότι στη γενική μορφή της αρχής δίνουμε το όνομα αυτής της μορφής απλά καταδεικνύει ότι ιστορικά ήταν η κατ'εξοχήν μορφή της που απασχολούσε τους φιλοσόφους.

Στην περίπτωση των διαισθήσεων που μας δίνονται a priori , που προκύπτουν από το κοινό υπόστρωμα όλων των αισθητηριακών δεδομένων μας , δηλαδή της αίσθησης του χρόνου και του χώρου και των διαισθητικά γνωστών ιδιοτήτων τους, η αρχή παίρνει τη μορφή της αρχής του επαρκούς λόγου του είναι

Στην περίπτωση της ανθρώπινης θέλησης και συμπεριφοράς παίρνει τη μορφή του νόμου των κινήτρων.

Αρχή του επαρκούς λόγου του είναι (Η τρίτη μορφή της αρχής)

Ο νόμος με με τον οποίο καθορίζονται αμοιβαία οι υποδιαιρέσεις του χρόνου και του χώρου ως προς τις σχέσεις της θέσης και της διαδοχής είναι η αρχή του επαρκούς λόγου του είναι.

Το αντικείμενο αυτής της μορφής της αρχής είναι το τυπικό μέρος των πλήρη αναπαραστάσεων, δηλαδή οι διαισθήσεις που έχουμε a priori για τον χρόνο και τον χώρο. Ο χώρος και ο χρόνος είναι έτσι δομημένα ώστε τα μέρη τους στέκονται σε αμοιβαία σχέση μεταξύ τους. Καλούμε αυτή τη σχέση στο Χώρο, θέση και στο Χρόνο, διαδοχή.

Για παράδειγμα έννοιες όπως αριστερά/δεξιά , πριν/μετά , πάνω/κάτω δεν μπορούν να γίνουν κατανοητές μέσω της λειτουργίας της κατανόησης(Understanding) ή της λογικής(Reason), αλλά μόνο η καθαρή διαίσθηση μας τις κάνει apriori γνωστές. Δηλαδή στον άχρονο στατικό χώρο οι σχέσεις μεταξύ υποδιαιρέσεων του χώρου δεν χρήζουν απόδειξεις , αλλά είναι εκεί μπροστά μας και κατανοητές από τη διαίσθηση μας .

Σαν παράδειγμα ο Σοπενάουερ αναφέρει την πρόταση 6 του Ευκλείδη (Αν δυο γωνίες (Β,Γ) ενός τριγώνου είναι ίσες, οι πλευρές (ΑΓ,ΑΒ) απέναντι σ'αυτές θα είναι επίσης ίσες) η οποία είναι γι´αυτόν αληθής όχι απαραίτητα λόγω της λογικής απόδειξης αλλά κυρίως λόγο της διαίσθησης του χώρου που μας κάνει βέβαιους ότι αν προεκτείνουμε δύο ευθείες από τα δυο άκρα ενός ευθύγραμμου τμήματος με την ίδια κλίση(γωνία ως προς αυτή την πλευρά) τότε διαισθητικά ξέρουμε ότι αυτές οι δύο ευθείες θα διανύσουν την ίδια απόσταση για να συναντηθούν λόγω της συμμετρίας .

Παρόμοια παρουσιάζει τις δικές του διαισθητικές "αποδείξεις" της 16ης πρότασης καθώς και του πυθαγόρειου θεωρήματος

Αρχή του επαρκούς λόγου της δράσης ή ο νόμος των κινήτρων (τέταρτη μορφή)

Αυτή η αρχή έχει σαν αντικείμενο της ένα μόνο αντικείμενο για κάθε άτομο, το αμεσότερο αντικείμενο της εσωτερικής αίσθησης (inner sense) , τη θέληση-βούληση του υποκειμένου, η οποία εκδηλώνεται μόνο στο χρόνο και ποτέ στο χώρο.

Κεντρικό σημείο της φιλοσοφικής θεώρησης του Σοπενχάουερ είναι ότι η θέληση (σαν αντικείμενο) σχετίζεται με τις συμπαγείς αναπαραστάσεις με τον ίδιο τρόπο που σχετίζεται ο νόμος της αιτιότητας με τον νόμο των κινήτρων,

Πηγές

• On the Fourfold Root of the Principle of Sufficient Reason ,Arthur Schopenhauer

Λεξικό

• αιτία
• αποτέλεσμα
• γνώση
• έννοια
• κρίση
• λογική
• a priori

intuition: διαίσθηση pure intuition empirical perception